Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (TÜRK-İŞ), Ekim ayı açlık ve yoksullukla mücadele raporunu yayınladı. Araştırmada açlık sınırı 13 bin 684 TL iken yoksulluk sınırı 44 bin 573 TL’ye yükseldi.
TÜRK-İŞ verileri, taban fiyat ile açlık sınırı arasındaki farkın genişlediğini gösterdi.
Araştırma, gıda enflasyonundaki yukarı yönlü ivmenin devam ettiğini gösterirken, tek çalışanın ‘geçim maliyeti’ aylık 17.803,3 TL’ye yükseldi.
Türk-İş araştırmasına göre; Ankara’da yaşayan 4 kişilik bir ailenin sağlıklı, istikrarlı ve yeterli beslenmesi ya da bilinen adıyla açlık sınırına sahip olabilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması 13 bin 684 TL’ye çıktı. Böylece açlık sınırı ile taban ücret arasındaki fark 2 bin 282 TL’ye yükseldi.
Giyim, barınma (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılan gıda harcamaları ile diğer zorunlu aylık giderlerin toplam tutarı 44.573,3 TL’ye (yoksulluk sınırı) yükseldi.
‘TÜRK-İŞ’ verilerine göre “mutfak enflasyonunda” Ekim 2023’teki değişim şöyle:
Ankara’da yaşayan 4 kişilik bir ailenin “gıda” için yapması gereken asgari harcama tutarındaki artış ise bir önceki aya göre yüzde 2,62 oldu. On aylık değişim oranı ise yüzde 68,30 olarak belirlendi. Son on iki ay itibarıyla değişim oranı yüzde 84,29 oldu. On iki aylık ortalamalara göre değişim oranı ise yüzde 99,96 olarak hesaplandı.’
Gıda enflasyonu piyasadan derlenen fiyatlara göre yükselişini sürdürdü.
TÜRK-İŞ hesaplamasında esas alınan ve doğrudan piyasadan derlenen fiyatlara göre, gıda ürünlerinde Ekim 2023 itibarıyla harcama kümelerine göre gözlenen değişim şu şekilde oldu:
– Süt, yoğurt, peynir setinde; Süt ve peynir fiyatları geçen ay aynı seviyesini korurken, yoğurt fiyatları ekim ayında yüzde 11 oranında arttı.
– Et, tavuk, balık, yumurta, baklagiller ve yağlı tohum ürünlerini içeren salkımda; Mayıs, Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarında yağışların olumlu olması ve saman fiyatlarındaki düşüş nedeniyle et fiyatlarında fazla artış olmadı. Et fiyatları özellikle eylül ve ekim aylarında bir miktar yükselmeye başladı. Et ve Süt Kurumu’nun (ESK) Ankara Gıda ve İhtiyaç Maddeleri Perakendecileri Derneği bünyesinde faaliyet gösteren bazı marketlere düşük fiyatla ithal karkas eti sunması sayesinde nisan ayı sonu itibarıyla kıyma 190 TL’den satılmaya başlandı. ve küp başına 210 TL. Bu ürünler Ekim ayı itibarıyla sırasıyla kıyma 289 TL’ye, kuşbaşı dana eti 355 TL’ye satıldı.
Bunun dışında Ankara’da birçok yerel markette kıyma ortalama 332 TL, kuşbaşı ise ortalama 369 TL fiyatla satışa sunuluyor.
Geçtiğimiz ay tezgahlarda 100 TL’ye satılan hamsi, bu ay kısmi düşüşle 95 TL’ye satıldı. Tezgahlarda en çok talep gören deniz balıkları bu ay ortalama 178 TL’ye satılmaya devam etti.
Bu salkımda en yüksek yüzdesel artış kuru fasulyede görüldü. Kuru fasulyede geçen aya göre ortalama yüzde 24 oranında artış yaşandı. Nohutta yüzde 10, yağlı tohumlarda (fındıklarda) yüzde 8, yeşil mercimekte yüzde 15, kırmızı mercimekte yüzde 6 oranında artış yaşandı.
Bir önceki aya göre dana ve kuzu etinde yüzde 2, tavukta ise yüzde 8 artış yaşandı. Marketlerde yumurta tanesi ortalama 4,30 TL’den satılıyor.
Tahıl kümeleri ile taze meyve ve sebze kümelerinde fiyat artışları
Ankara’da 200 gram ekmeğin fiyatı 7 TL’den satılıyor. Böylece geçen ay olduğu gibi 4 kişilik bir ailenin aylık ekmek gideri 735 TL oldu. Bu kümede en yüksek yüzdesel artış makarna fiyatlarında görüldü. Ekim ayında makarna fiyatları yüzde 12 oranında artarken, pirinç, bulgur, un ve irmik fiyatlarında da bir önceki aya göre bir miktar artış yaşandı.
Bu ay sebze fiyatlarında ıspanak ve kıvırcık marulda yüksek fiyat düşüşü görüldü. Geçen ay pazar tezgahlarında ortalama 25 TL’ye satılan kıvırcık marul, bu ay ortalama 15 TL’ye satıldı. Geçen ay ıspanak fiyatları ortalama 40 TL’den satılırken, bu ay pazar tezgahlarında 15 TL’ye satıldı. Semizotu, yeşil soğan, kabak, patlıcan, yeşil biber, salatalık ve karalahana fiyatları geçen ay da tezgahlardaki fiyatlarında kaldı. Ekim ayı itibarıyla döneme ait tezgahlara ayva, nar ve mandalina girdi. Ayva ortalama 40 TL fiyatıyla tezgahlarda yerini alırken, bu ayın en düşük fiyatlı meyvesi 20 TL ile mandalina oldu.
Ana yemeklerin tamamlayıcısı maydanoz, marul gibi salata yeşillikleri hariç sebzenin kg başına ortalama fiyatı 26,19 TL, meyvenin kg başına ortalama fiyatı ise 30,53 TL oldu. Bu ay yapılan hesaplamada 24’ü sebze, 7’si meyve olmak üzere toplam 31 üründeki fiyat değişiklikleri dikkate alındı. Ortalama meyve-sebze kg fiyatı 22,55 TL olarak belirlendi (Ana yemeklerin tamamlayıcısı olan maydanoz, marul gibi salata yeşillikleri bu hesaplamaya “Ortalama Meyve-Sebze Fiyatı”na dahildir.)
Esansiyel yağ fiyatlarında sınırlı bir artış gözlendi
Petrol fiyatlarında geçen aya göre sınırlı bir artış yaşandı. Zeytinyağı ve Tereyağı fiyatları ekim ayında yüzde 5 oranında arttı. Ayçiçek yağında yüzde 4’lük artış görüldü. Ankara’da ortalama zeytinyağı fiyatı 289 TL iken ayçiçek yağı fiyatları ortalama 50 TL olarak raflarda yer alıyor.
Bu kümede en yüksek yüzdesel artış yeşil zeytin fiyatlarında görüldü. Yeşil zeytin fiyatı eylül ayına göre yüzde 13 arttı. Bu kümede siyah zeytin, çay, pekmez, reçel ve bal fiyatlarında değişiklik olmadı.’
